ADAM BUNSCH (1896 - 1969) - Życiorys artystyczny

Adam Bunsch (ur. 20 grudnia 1896 w Krakowie, zm. 15 maja 1969 w Krakowie) – polski malarz, dramatopisarz, pedagog. Starszy brat pisarza Karola Bunscha. Związany ze środowiskiem artystycznym Krakowa. Studiował w Wiedniu i w krakowskiej Akademii Sztuk Pięknych pod kierunkiem Józefa Mehoffera. Po studiach uczył w Państwowej Szkole Przemysłowej w Bielsku. Twórczość Adama Bunscha to malarstwo, rysunek, grafika, projekty witraży ale też dramaty, teksty literackie, pamiętniki i wspomnienia. Uprawiał drzeworyt barwny, inspirowany drzeworytem japońskim. W czasie wojny służył w Polskich Siłach Zbrojnych w Wielkiej Brytanii i w tym czasie używał pseudonimu artystycznego Andrzej Wart. W czasie pobytu w Anglii i Szkocji łączył służbę wojskową z działalnością artystyczną. Pozostawił tam w Polskim Kościele w Londynie zaprojektowane przez siebie witraże a w innych miejscach obrazy olejne, rysunki i liczne portrety. Po powrocie do kraju zajmował się głównie sztuką sakralną. Zaprojektował przeszło dwieście witraży, które zostały zainstalowane w oknach licznych kościołów w Polsce. Napisał kilkanaście sztuk teatralnych (dramatów) z których kilka było wystawionych w teatrach przed II wojną światową. Jeden z dramatów "Gołębie Brata Alberta" (1943) później wydana pod tytułem "Przyszedł na ziemię Święty", to sztuka której bohaterem jest powstaniec, malarz i opiekun ubogich Adam Chmielowski czyli Święty Brat Albert Chmielowski.

Adam Bunsch był synem Alojzego artysty plastyka - rzeźbiarza. Miał troje rodzeństwa, dwie siostry i brata. Brat Karol Bunsch był pisarzem znanym jako autor powieści piastowskich. Spośród czwórki dzieci Adama Bunscha dwóch synów (Alojzy i Franciszek) kontynuowało w kolejnym pokoleniu rodzinną tradycję artystyczną odpowiednio jako scenograf i grafik. Córka Helena i najmłodszy syn Adam pracowali w innym zawodzie (medycyna i ekonomia).

see also biography in English

Tadeusz Kudliński, prozaik, krytyk teatralny, popularyzator wiedzy o teatrze, w książce pod tytułem „Młodości mej stolica” trafnie sportretował artystyczno-literacki świat okresu międzywojnia. Wśród wielu osób opisanych barwnie oraz z pisarską estymą autor zdaje się faworyzował artystów podobnie jak on, w sposób trwały, związanych ze sztuką i stolicą swej młodości - Krakowem. Kudliński daje do zrozumienia, że przyjaciele z lat młodości pojawiający się we wspomnieniach, to ludzie, bez których nie powstałaby jego książka, a życie (nie tylko to artystyczne) straciłoby swój specyficzny urok.

Do takich „magicznych postaci” zaliczyć można Adama Bunscha, malarza, pisarza, brata Karola, twórcy powieści o epoce piastowskiej. O wszechstronności Adama niech świadczą gatunki i rodzaje plastyki, które uprawiał. Do tych ostatnich należą: malarstwo sztalugowe i portretowe, witrażownictwo, mozaika. Z upodobaniem kultywował także dramatopisarstwo i scenografię. Według Tadeusza Kudlińskiego Adam Bunsch to prawdziwy talent, nie istniała technika, której nie sprostałby po swojemu... „Tak na przykład po wojnie nie miał do niedawna osobnego atelier i pracował w pokoju mieszkalnym, gdzie wymyślił przyrząd pozwalający na projektowanie kartonów witrażowych w wielometrowych rozmiarach...”-pisał Kudliński we wspomnianej już przeze mnie książce.

Jako uczestnik pierwszej wojny, zdobył się Bunsch na jej wyraźny, traumatyczny wizerunek. We wczesnej plastyczno-literackiej twórczości obok dramatycznych przeżyć występują w niej na zasadzie kontrastu: pochwała urody i życia, wdzięku przyrody, zwierząt i kobiet. Dzieci też. Dzisiaj dorobek artystyczny, zwłaszcza ten dramatopisarski, Adama Bunscha pozostaje nieco zapomniany. Mam jednak nadzieję, iż wspominając jego postać, zechcą państwo choć trochę przypomnieć sobie jego dorobek.

Po ukończeniu gimnazjum św. Anny w Krakowie w 1914 r. studiował w Akademii Sztuk Pięknych oraz na wydziale filozoficznym uniwersytetu w Wiedniu. W latach 1915-18 służył w armii austriackiej, a w 1918-20 w Wojsku Polskim. Równocześnie kontynuował studia na Wydziale Filozoficznym Uniwersytetu Jagiellońskiego; w 1921 uzyskał absolutorium. Ukończył również Wydział Malarstwa Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie pod kierunkiem Józefa Mehoffera oraz uzyskał dyplom nauczycielski. W 1921-39 pracował jako nauczyciel rysunków w Państwowej Szkole Przemysłowej w Bielsku oraz zajmował się twórczością artystyczną w zakresie malarstwa, grafiki i witrażu. Brał udział w wystawach organizowanych przez Towarzystwo Przyjaciół Sztuk Pięknych w Krakowie; wielokrotnie wystawiał swoje prace w kraju i za granicą. W 1922 ożenił się z Ludwiką Kunaszowską. W 1925 podjął twórczość literacką, głównie w dziedzinie dramatu; debiutował sztuką „Koń parowy”. Ogłaszał także artykuły na temat sztuki i literatury, m.in. w „Gazecie Literackiej”, krakowskim „Czasie”, w miesięczniku „Zet”. Od 1933 był członkiem ZZLP. Był żołnierzem Wojska Polskiego. Należał do ZLP i Związku Polskich Artystów Plastyków.

Autor 14 dramatów m.in.: ”Haneczka i duch”. Sztuka w 3 aktach; „Gołębie brata Alberta. Rzecz o Adamie Chmielowskim”. Rozważania dramatyczne w 3 aktach.

Odznaka rozpoznawcza 1 Dywizji Pancernej gen. Stanisława Maczka zaprojektowana przez Adama Bunscha (ps.Andrzej Wart) podczas Jego służby jako oficer oświatowy 10. BKP w Polskich Siłach Zbrojnych w Angli.